Ontwerptekening van het gebouw voor het Gemeenschappelijk Administratie Kantoor in Amsterdam
Het GAK-gebouw in Amsterdam ontworpen door de architecten Merkelbach en Elling kreeg algauw na de opening in 1960 de bijnaam “het Aquarium” vanwege de groene ramen. Het was een prachtig en voor die tijd modern kantoorgebouw met roltrappen en liften, maar ook nog met een zogenaamde paternoster. Dat is een lift waarin open kooien aan een kabel “zonder eind” voortbewogen worden. De kunst is om, op de verdieping waar je moet zijn, op tijd uit te stappen, anders gebeuren er ongelukken. Het ding wacht niet. De keer dat ik me mee liet voeren helemaal tot bovenin, bleek ik na het keerpunt niet op mijn kop naar beneden te komen, maar na veel geratel van kettingen gewoon rechtstandig in de schacht ernaast, wat een hele opluchting was moet ik bekennen. Dat was trouwens in een ander kantoorgebouw in Amsterdam, dat van de Sociale Verzekerings Bank op het Rhijnspoorplein. In het GAK-gebouw werd de paternoster gebruikt voor het transport van de post vanuit de kelder naar de diverse verdiepingen.
Eind 1963 werd in het GAK-gebouw een schaakzeskamp gehouden, die gewonnen werd door Botwinnik voor Flohr, Bouwmeester, Donner, Kuijpers en Van Scheltinga.
Ik mocht er niet heen, was op school blijven zitten in de vijfde, door al dat geschaak zeiden mijn ouders. Een jaar later, in mei 1964, startte op 20 mei wederom in het GAK-gebouw, het interzonale schaaktoernooi met maar liefst 24 deelnemers, maar helaas, nog steeds niet naar de zin van mijn ouders. Ik behielp mij daarom in die dagen zo goed en zo kwaad als het ging met de krantenberichten van Orbaan in het Algemeen Handelsblad en van Donner in Elseviers Weekblad en de Volkskrant (?). Maar beter waren de Losbladige Schaakberichten.
Partij Stein-Bronstein, niet uit het interzonale toernooi in 1964, maar uit het zonetoernooi in Moskou eerder dat jaar.
Hoe komt het dat ik mij dingen probeer te herinneren die al zo lang geleden zijn? Het komt door Jan van Riel. Jan is net als ik lid van de Schaakvereniging Castricum. En twee weken geleden liet hij op een avond onder het uitslagenbord zomaar twaalf foto’s liggen. Voor de liefhebber. Dat was ik dus. Jan had ze op een postzegelbeurs in buurthuis De Kern, hij is veilingmeester, gekregen van een handelaar, die ze op zijn beurt plompverloren had aangetroffen in een partij postzegels, hij weet niet van wie.
Algauw had ik in de gaten dat op de foto’s de twaalf partijen zijn afgebeeld uit de tweede ronde van het interzonale toernooi in 1964. De foto’s zijn door een schaak- en fotoliefhebber gemaakt (dat denk ik), thuis op Agfa-fotopapier afgedrukt, en daarna heeft hij (dikke kans dat het een hij is) ze laten voorzien van de handtekeningen van de betreffende spelers, alleen die van Ivkov ontbreekt. En omdat je tijdens de partijen niet in de spelersruimte mocht komen, lijken ze me (allemaal?) vanachter glas te zijn geschoten. Ik zie trouwens ook nog iemand door alle weerkaatsingen heen met een fototoestel rondlopen, ik gok een Asahi Pentax, misschien wel de Spotmatic, die was toen net uit.
Nog een paar dingen vallen op. Naast elk bord zit een notulist (of hulpscheidsrechter) en de spelers hebben een lunchpakket gekregen. En er wordt nog gerookt aan het bord, want ik zie asbakken, sigaretten en een pijp. Die pijp heb ik verzonnen.
Zo is het alsof ik er toch nog een beetje bij ben geweest. Alleen bij die tweede ronde dan. Jan (en de onbekende fotograaf natuurlijk) hartstikke bedankt!
***
Voorbeschouwing in het Algemeen Dagblad
waarschijnlijk van Berry Withuis
(wie anders?)
***
Kijk nou: “with love”
***
De film “Opening GAK gebouw” (link onder: opening in 1960, aan het begin van de tekst) is afkomstig van Amsterdam – Verzamelde Historische Filmbeelden
Onder de tekening van het GAK-gebouw gaat een link schuil die leidt naar het document
Geschiedenis GAK-gebouw Bos en Lommer Amsterdam
(door George M. Koopmans)