Van de vier prentbriefkaarten, die we op een kofferbakverkoop in Wijk aan Zee vonden, hebben we de eerste twee, gericht aan Jannetje Fonteijn, behandeld in deel 1. Nu zijn de twee kaarten, gericht aan de Jongeheer Herman Koopman, aan de beurt. Het levert een verhaal op waarin de Zaan een prominente en tegelijk ook een meedogenloze rol speelt.
De Zaan bij Wormerveer omstreeks 1910
Links op de foto is het pakhuis Koningsbergen, magazijn van de stoomgortpellerij Mercurius in Wormer, te zien. Nog verder naar links, dus niet op de foto, staat tegenwoordig de grote fabriek van Lassie en ligt de Zaanbrug. Het gebouw met de schoorsteen, meer naar rechts, is het pakhuis Benguala.
De foto moet tussen 1907 en 1911 genomen zijn. Er is nog één molen te zien: De Jonge Wolf, de middelste van de drie oliemolens die op dit stukje dijk stonden. Deze molen werd afgebroken in 1911. Links ervan stond De Witte Duif, afgebroken in 1903 en rechts stond Het Fortuin, afgebroken in 1907.
De adreskant
Herman.
Hoe gaat het met je? Ik heb gehoord dat je van de week weer thuis kom. Je heb buiten geloopen he?
Jan.C.Duits
Deze kaart is op 22 november 1915 gestuurd aan Herman Koopman. Het gaat om Hermanus Koopman, die op 4 augustus 1906 geboren is in Wormerveer, als zoon van Gerrit Koopman, zeepzieder, en Mietje Betlem.
Herman Koopman verbleef als negenjarige jongen kennelijk in de Inrichting voor Ooglijders in de Spinozastraat in Amsterdam. Dat het vrijwel zeker om deze Herman Koopman handelt, blijkt uit het militieregister waarin verslag wordt gedaan van zijn keuring voor de militaire dienst.
Bij de keuring wordt op 26 maart 1925 geconstateerd dat Herman een kunstoog heeft. Daarom wordt hij voorgoed ongeschikt verklaard.
De afzender is Jan C. Duits. In het bevolkingsregister van Wormerveer komt een Jan Casper Duits voor, geboren op 26 april 1907, een leeftijdgenoot dus. Misschien ook klasgenoot?
=•=
De rijstfabrieken aan de Zaan
Gezicht op de rijstfabrieken en pakhuizen aan de Veerdijk te Wormer tussen 1900 en 1920. Van links naar rechts: Indië, rijstpellerij De Unie, Burmah, De Hoop, Siam, Java, rijstpellerij Hollandia met de klokkentoren en een stukje van het pakhuis Bassein. De pakhuizen Java, Hollandia en Bassein staan er nu nog steeds. De rest is afgebroken. Het witte schip is een salonboot van de Alkmaar Packet.
De adreskant
De kaart is op 8 juli 1918 verstuurd aan Herman Koopman door J.J. Stam. Dat zou Jan Jacob Stam kunnen zijn, die geboren is op 12 maart 1906, dus ook een leeftijgenoot. Hij deed net als Herman twee jaar MULO.
Het adres is bij de weduwe Koopman. De moeder van Herman was al in 1907 weduwe geworden, toen Herman nog geen jaar was (en zijn zusje Wilhelmina vier). In de overlijdensakte van Gerrit Koopman wordt vermeld dat zijn lichaam op 19 juni opgehaald is uit de Zaan. Van het ongeval wordt in diverse kranten melding gemaakt.
Bronnen:
Gemeentearchief Zaanstad
Noordhollands Archief
Militieregister
www.molendatabase.org
www.delpher.nl