De foto’s van mijn vader zijn niet allemaal door hemzelf genomen. De foto van mijn moeder bijvoorbeeld die ik te pas en te onpas aantref in zijn verzameling is door mijn grootmoeder gemaakt. Mijn grootmoeder fotografeerde met een Kodak 6×9 balgcamera en drukte zelf af!
Hier staat mijn moeder, vijftien jaar oud, op het balkon van het huis aan de Valeriusstraat 103 in Den Haag. Op de achtergrond zijn de huizen aan de Verhulststraat te zien, die in de oorlog zouden worden afgebroken, evenals het huis aan de Valeriusstraat.
Mijn vader was aan het begin van de oorlog landmeter…
… en kaarttekenaar in opleiding bij het Centraal Teken- en opleidingsbureau van het Kadaster.
Ik ken alle namen: Sjoerd Bijlsma, George Schmit, Wim Oostenburg, Greta de Graaf, Rudie de Haas, Mollie Thierry, Mien Hof, Ety Lensen en Jan Splinter, maar uitgezonderd die van mijn vader niet hun geschiedenis, en dat is jammer, want zo dring ik nauwelijks door in die tijd.
Mijn vader verloofde zich op 1 april 1942 met mijn moeder en trouwde op 4 november van dat jaar met haar, misschien ook om aan deportatie naar Duitsland te ontkomen. Toch strookt het beeld van de foto’s uit die tijd niet met wat ik van oorlog en bezetting heb geleerd. Mijn toekomstige ouders (ik ben van 1946) gingen op zeil- en kampeervakantie en vermaakten zich aan zee en toen dat niet meer ging op een geïmproviseerd strandje op een bouwterrein aan het eind van de Laan van Meerdervoort.
Maar de oorlog ging toch niet helemaal aan hen voorbij. Er kwamen razzia’s en jonge mannen werden opgepakt om in Duitsland te werk gesteld te worden. Dus werd er ’s nachts in ploegen wacht gezeten. En tegen het eind van de oorlog ging het mis. Op een voedseltocht werd mijn vader ergens in de buurt van Utrecht gearresteerd en op transport naar Duitsland gezet. Maar daar is hij niet aangekomen. Vlak voor de grens is hij uit de trein gesprongen en in etappes teruggelopen naar mijn moeder in Den Haag. En ook zij bleef niet ongeschonden. Een verdwaalde kogel op straat ketste af en trof haar in de bovenarm. Zowel het litteken als de kogel, die opgepoetst op de schoorsteenmantel stond, maakten jaren daarna grote indruk op mij en mijn zusje.
•
Ik vind drie interessante foto’s in de verzameling van mijn vader die met bezetting en bevrijding te maken hebben.
De foto is gemaakt vanuit een raam van het huis van mijn grootouders aan de Valeriusstraat 103 en laat het begin van de afbraak van de Verhulststraat zien. De hele buurt zou worden gesloopt in het kader van de aanleg van de Atlantikwall. Ook het huis van mijn grootouders moest eraan geloven. Op 29 december 1942 werden zij geëvacueerd.
De fotoalbums van de Haagse Beeldbank bevatten een schat aan informatie. Zie bijvoorbeeld de albums Sloop Den Haag voor Atlantikwall en het Fotoalbum Gemeentelijke Dienst Stadsontwikkeling Volkshuisvesting Den Haag. Bij dit laatste album hoort de hierboven getoonde kaart waarin de getroffen wijken gekleurd staan aangegeven. Op de kaart staan nummers die de opnamestandpunten aangeven en corresponderen met de nummers van de foto’s. Op deze manier kan een reconstructie van de vooroorlogse situatie worden gemaakt. De kaart staat onderaan het album.
•
De tweede foto is genomen vlak na de spoorwegstaking van september 1944.
De foto is op straat genomen, een snapshot. Mijn ouders woonden niet ver van deze plek in de Van Heutszstraat op nummer 171.
Hierna verandert de toon van de foto’s. De hongerwinter stond voor de deur en na de razzia’s van november 1944 in Rotterdam en omgeving sliepen de mannen bij toerbeurt niet.
•
De derde foto is van na de oorlog. Wij (mijn vader, mijn moeder, mijn zusje en ik) woonden inmiddels in Middelburg en gingen op vakantie in Westkapelle. Daar lagen nog steeds de tanks en landingsvaartuigen voor de kust die in 1944 bij de landing van de geallieerde troepen op Walcheren waren gestrand.
Nu is een achtergelaten Shermantank gepromoveerd tot monument op de Zeedijk van Westkapelle.